Door Liset Hamming, gastschrijver Story Terrace

Vertel, over de kracht van verhalen

‘Toen de eerste mensen verhalen begonnen te maken om aan elkaar te vertellen, kwam er een eind aan de Chaos.’ Imme Dros, Griekse Mythen uit ‘Vertel, over de kracht van verhalen’ van Christien Brinkgreve, 2014

Christien Brinkgreve, tot voor kort hoogleraar Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht, houdt in haar nieuwste boek ‘Vertel, over de kracht van verhalen’ een pleidooi voor het belang van verhalen. ‘Via verhalen leren we ons in anderen te verplaatsen en wordt de werkelijkheid ruimer en begrijpelijker.’

Levensverhalen

Een groot deel van haar werk als socioloog kwam voort uit haar belangstelling voor grote en kleine sociale en psychische ontregelingen. Ze probeerde een passend antwoord te vinden, de waarheid. Op de universiteit werd daar echter korte metten mee gemaakt. ‘Er was in elk geval geen sprake van één waarheid, één verhaal, werd me al snel duidelijk.’ De brede blik van de socioloog gaf de illusie van orde en overzicht, maar nadere beschouwing vroeg om een andere manier van kijken. ‘Een manier van kijken die variaties niet wegplamuurt met gemiddelden, maar ruimte geeft aan de ambiguïteit van mensen.’ Die manier van kijken is te vinden in het vertellen en delen van onze levensverhalen.

‘Ik heb ook een verhaal’

In 2006 schreef ze het levensverhaal van haar eigen moeder op. ‘Mijn vader was toen net overleden. Een jaar na zijn dood zei mijn moeder: ik heb ook een verhaal. Mijn broer en twee zusjes vertrouwden het mij toe om haar verhaal op te schrijven. Nu ben jij aan de beurt, zei ik, ik noteer.’ Waar het moeilijk werd, was dat ze soms dingen anders zag dan haar moeder. Maar ze is blij met het resultaat. ‘Het is een van de mooiste dingen die ik gedaan heb.’

Trots

Het levensverhaal van haar moeder is een gesprek tussen moeder en dochter geworden, en een portret van een creatieve, intelligente vrouw. ‘De verschillende fasen die ze tot dan toe beleefde als min of meer los van elkaar werden door het vertellen een geheel. In haar houding en veerkracht van nu herkende ze hoe ze als kind was. Het is ook heel leuk om te zien hoe familie en vrienden reageren. Die kenden mijn vader wel, maar mijn moeder kenden ze eigenlijk niet. Na het lezen komen ze terug met hun eigen herinneringen en mijn moeder moedigt ze aan om ook hun eigen verhaal op te schrijven. Die positie als spin in een web van verhalen bevalt haar goed.’

Verbindend

Ons eigen verhaal geeft een gevoel van identiteit (dit ben ik) en oriëntatie, schrijft Christien in ‘Vertel’. Het verhaal als middel tegen verwarring. ‘Want de drang om verhalen te vertellen komt vanouds voort uit het verlangen naar een zekere eenheid in het leven.’ Zeven jaar geleden begon ze met het geven van zomercursussen autobiografisch schrijven. ‘Het is geen therapie, zei ik er dan aan het begin van de cursus nadrukkelijk bij. Maar het heeft vaak wel die werking: een helende werking, een verbindende, en ook dat laatste kan helend zijn.’

De vijver waarin je bent grootgebracht

In ‘Vertel’ schrijft Christien behalve over de kracht van de ‘grote’ verhalen die ze tegenkwam in haar werk als socioloog, ook over de kracht van ‘kleine’, alledaagse verhalen. Zoals die van haar moeder. ‘Door het verhaal van mijn moeder leerden we niet alleen onze moeder beter kennen, we kwamen ook meer te weten over hoe onze eigen levens waren begonnen. Je leert over de vijver waarin je bent groot gebracht, de verborgen boodschappen die je hebt meegekregen. En dan blijkt het gezin toch veel belangrijker te zijn dan je dacht toen je je eruit losmaakte. Ik denk nu: dat hebben jullie toch knap gedaan, met zo weinig geld, zo weinig ruimte en vier kinderen.’ Het verhaal van je ouders brengt een bepaalde continuïteit naar boven. ‘Dat is belangrijk om te bepalen waar je het anders wilt doen maar ook om je juist in die continuïteit te kunnen voegen.’

Een mooi cadeau

Met het opschrijven van het verhaal van je ouders geef je je ouders de tijd om bij hun eigen leven stil te staan. ‘Aandacht als een cadeau, in plaats van een reis naar de Bahama’s. Die interesse van kinderen in hun ouders, ze te zien als mensen met hun eigen verhaal, dat vind ik een mooi cadeau.’ En als je het opschrijven lastig vindt? ‘Dan lijkt me het uitbesteden daarvan een goed idee. Zoals je vroeger een schilder vroeg om een familieportret te schilderen.’

‘Vertel, over de kracht van verhalen’ van Christien Brinkgreve is te bestellen bij Atlas Contact.

Voor meer informatie over het laten opschrijven van verhalen, stuur een e-mail naar info@ of neem contact op via ons contactformulier.

________

Over de auteur: Liset Hamming is naast schrijver voor Story Terrace ook freelance tekstschrijver en journalist.

Over ons: Story Terrace helpt klanten om samen met een professionele schrijver persoonlijke verhalen vast te leggen in prachtige boeken. Onze schrijvers hebben diverse achtergronden en interesses, maar delen één passie: het weergeven van personen aan de hand van beeldende anekdotes en levendige verhalen.